ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ, ΕΡΓΑΣΙΑ, ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

Τάι: η τετράποδη θεραπεύτρια

Posted by trihes × 30/04/2014 at 12:40

Η ιστορία μιας ημίαιμης, πρώην αδέσποτης σκυλίτσας που συμμετέχει στα προγράμματα θεραπευτικής επαφής της SAPT Hellas.

Photo courtesy of Carlo Raciti | www.carloraciti.com

Θυμάται δυο χέρια να την απομακρύνουν βίαια από την αγκαλιά της μητέρας της και να τη βάζουν σε ένα χαρτόκουτο μαζί με τα αδέλφια της. Έτσι, βρέθηκε ξαφνικά σ’ έναν βρώμικο και σκοτεινό μεταλλικό λάκκο. Πέρασε πολλές ώρες εκεί. Κάποια στιγμή, τα τρία σκυλάκια κουράστηκαν να κλαίνε και λούφαξαν αγκαλιασμένα σφικτά. Μέχρι που ακούστηκαν βήματα. ∆υο άλλα χέρια ξεσκέπασαν το λάκκο και τα έβγαλαν και πάλι στο φως. Ηταν Απρίλιος του 2007.

Η ιστορία της Tάι είναι παρόμοια με χιλιάδων άλλων κουταβιών που έμελλε να γεννηθούν στους δρόμους μιας μεγαλούπολης. Πετάχτηκε σ’ έναν κάδο απορριμμάτων των βορείων προαστίων και σώθηκε την τελευταία στιγμή. Επέζησε, αλλά τίποτα δεν ήταν εύκολο γι’ αυτήν. Το… κοντέρ της ζωής της έμελλε να μηδενιστεί αρκετές φορές από τότε. Τεσσάρων ετών σήμερα, δεν ξεχνάει τη σκληρότητα με την οποία της φέρθηκαν κάποιοι άνθρωποι. Με τη φροντίδα κάποιων άλλων, όμως, έχει βρει πια το δικό της σπίτι, τη ζεστασιά και το χάδι που τόσο λαχταρούσε. Νιώθει ευγνώμων. Και την αγάπη που παίρνει την ανταποδίδει απλόχερα σε όσους την έχουν ανάγκη. Τάι, άλλωστε, σημαίνει θεραπεία…

H Φρόσω Ματσούκα είναι η κηδεμόνας και συνεργάτης της Τάι. (Photo courtesy of Carlo Raciti | www.carloraciti.com)

«Εκείνη με υιοθέτησε. Οχι εγώ…»

Με το που περνάω την πόρτα του διαμερίσματος της Φρόσως Ματσούκα, στο Μαρούσι, η Τάι πέφτει πάνω μου με όλη τη δύναμη των 24 κιλών της. «Τρελαίνεται για επισκέψεις», εξηγεί η κηδεμόνας της. («∆εν μου αρέσει η λέξη “ιδιοκτήτης”», μου ξεκαθαρίζει μόλις καθόμαστε στην καταπράσινη και δροσερή βεράντα της.) Πίνουμε παγωμένη βυσσινάδα. Η Τάι τρέχει στο σαλόνι και μου φέρνει το αγαπημένο της λαστιχένιο παιχνίδι. Ενώ το περιεργάζομαι (έχει ένα κρυμμένο μπισκοτάκι μέσα του!), ξαπλώνει ανάσκελα πάνω στα πόδια μου και -με τον τρόπο της- με παρακαλάει να τη χαϊδέψω στην κοιλιά. Τέτοια υποδοχή δεν την περίμενα, είναι αλήθεια. Επειτα σταματάει να χοροπηδάει, κάθεται δίπλα μας και αρκείται στο να μας παρακολουθεί με το υπέροχο, τρυφερό, καστανό βλέμμα της. Ενα τέτοιο πλάσμα να έχει ξεκινήσει τη ζωή του στα σκουπίδια; Είναι δυνατόν; Το κασετόφωνο αρχίζει να γράφει.

«Μετά τη διάσωσή της, δύο φορές είχε υιοθετηθεί, αλλά την έδιωξαν έπειτα από μερικές εβδομάδες», λέει η Φρόσω. «∆εν ήταν εύκολη η προσαρμογή της και οι πρώτοι κηδεμόνες της δεν είχαν, ως φαίνεσθαι, την υπομονή ή το χρόνο να ασχοληθούν περισσότερο. Με έξοδα της SAPT πέρασε σχεδόν ένα χρόνο σε πανσιόν, ουσιαστικά μόνη της, σε ένα κλουβί. Ηταν δύσκολα. ∆εν μπορούσαν, όμως, να την αφήσουν στο δρόμο. Τουλάχιστον εκεί ήταν ασφαλής. ∆εν κινδύνευε από αυτοκίνητα και φόλες…»

Όταν, λοιπόν, η Φρόσω αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα να μοιραστεί τη ζωή της με ένα σκύλο, άρχισε να ψάχνει αγγελίες στον Τύπο ή στις ηλεκτρονικές σελίδες φιλοζωικών οργανώσεων. Μπήκε στο website της SAPT και διάβασε για το πρόγραμμα υιοθεσιών. Τότε είδε για πρώτη φορά τη φωτογραφία της Τάι. «Μελένια την είχαν ονομάσει. Κάτι μέσα μου έκανε “κλικ”. Πήγα να τη δω. Με το που βρέθηκα μπροστά της, έτρεξε προς το μέρος μου, πήδησε στην αγκαλιά μου και με γέμισε φιλιά. Τρόμαξα, το ομολογώ. Η Χριστίνα Οικονόμου -υπεύθυνη προγραμμάτων, εκπαίδευσης και υιοθεσιών εκείνη την εποχή της οργάνωσης- το κατάλαβε. “∆εν είναι ανάγκη να βιαστείς”, μου είπε. “Πάρε όσο χρόνο θέλεις, για να σκεφτείς καλύτερα αν είσαι έτοιμη να αναλάβεις μια τέτοια δέσμευση”. Εκείνο το βράδυ, επέστρεψα στο σπίτι και τη φανταζόμουν να τρέχει πέρα-δώθε. Το επόμενο πρωί πήγα και την πήρα. Οπως καταλαβαίνεις, στην πραγματικότητα εκείνη με υιοθέτησε, όχι εγώ. Σήμερα, πια, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς την Τάι. Χωρίς την ανάσα της μέσα στο σπίτι».

Ο εγκλιματισμός της ταλαιπωρημένης σκυλίτσας, βέβαια, σε ένα διαμέρισμα δεν ήταν εύκολη υπόθεση. «Επασχε από σύνδρομο εγκατάλειψης. Κάθε φορά που έπρεπε να λείψω, την έπιανε πανικός. Ούρλιαζε. Οι γείτονες διαμαρτύρονταν. Η Χριστίνα, ως εκπαιδεύτρια, με συμβούλεψε, όσο απουσιάζω, να την περιορίζω σε ένα συγκεκριμένο δωμάτιο. Την άφηνα, λοιπόν, στην κουζίνα. Στην πόρτα υπάρχουν ακόμα τα γδαρσίματα από τα νύχια της…» Με τον καιρό, όμως, τα πράγματα βελτιώθηκαν. Η Τάι άρχισε να ανακαλύπτει τις ομορφιές της νέας της ζωής -τις βόλτες στο πάρκο και στην εξοχή, τα πλατσουρίσματα στη θάλασσα, τις διακοπές στο χωριό- και να απολαμβάνει το ζεστό της κρεβατάκι και τα μεζεδάκια που κάθε τόσο της έδινε η Φρόσω. Ηρέμησε και άρχισε να εμπιστεύεται τους ανθρώπους. Είχε έρθει η ώρα να μπει στο πρόγραμμα θεραπευτικής επαφής της SΑΡΤ…

Οι πρώτες συστάσεις… Η Τάι γνωρίζεται με τον Χάρη. ∆ίπλα της, η Αθηνά Παπάζογλου, υπεύθυνη των προγραμμάτων «Εκστρατεία Ενημέρωσης» και «Σκύλοι Θεραπευτικής Επαφής» της SAPT. (Photo courtesy of Carlo Raciti | www.carloraciti.com)

Η δρ Τάι εν δράσει!

Η θεραπευτική επίδραση της συντροφιάς των ζώων στον άνθρωπο έχει αποδειχτεί επιστημονικά εδώ και δεκαετίες. Το πρώτο καταγεγραμμένο τέτοιο πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του ’40, στο πλαίσιο της επανένταξης βετεράνων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τότε, αντίστοιχα προγράμματα έχουν εφαρμοστεί σε πολλές άλλες χώρες εκτός των ΗΠΑ (Βρετανία, Γερμανία, Αυστρία, Καναδά) με μεγάλη επιτυχία. Ενδεικτική είναι μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2009 στην επιθεώρηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας και καταδεικνύει ότι η θεραπεία με τη βοήθεια ζώων μειώνει σημαντικά το άγχος ασθενών σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Ετσι, σκυλιά, γάτες, κουνέλια, άλογα, χελώνες, ακόμα και ινδικά χοιρίδια εκπαιδεύονται -από ιδιωτικούς, κυρίως, φορείς- για να παράσχουν τις «υπηρεσίες» τους, μεταξύ άλλων, σε παιδιά ή ενηλίκους με ειδικές ανάγκες, σε ηλικιωμένους, σε πρώην εξαρτημένους από ουσίες, σε ασθενείς με χρόνιες ή ανίατες ασθένειες, σε τροφίμους ψυχιατρικών κλινικών ή σωφρονιστικών ιδρυμάτων.

Η SAPT, που ιδρύθηκε στα τέλη του 2005, άρχισε να εφαρμόζει τέτοια προγράμματα με ημίαιμους, πρώην αδέσποτους, εκπαιδευμένους σκύλους των εθελοντών της. «Γιατί ένα ζώο, και μάλιστα ένας σκύλος, φύσει κοινωνικό ον, διαθέτει το εκ γενετής χάρισμα να προσεγγίζει και να προσφέρει στοργή και αγάπη ανιδιοτελώς και απροσχημάτιστα, χωρίς να “κρίνει” με τον ανθρώπινο τρόπο. Ενας σκύλος χαίρεται και ανταποκρίνεται στα χάδια και στην προσοχή, ανεξάρτητα από ποιον προέρχονται, και αυτή του η ιδιότητα κάνει τις “θεραπευτικές” του δυνάμεις ανεκτίμητες», λένε οι άνθρωποι της οργάνωσης.

Με το που η Τάι -δηλαδή η «Θεραπεία», όπως την ονόμασε η Φρόσω, η οποία ασχολείται με εναλλακτικές θεραπείες- συνήθισε τη νέα της καθημερινότητα, πέρασε από την απαραίτητη εκπαίδευση, ώστε να μπορεί πλέον να ακολουθεί τους συναδέλφους της -την Κούκλα, τη Λιζέλ, την Μπιζού, τη Γουάκυ, την Μπαλού, τον Μάρκο, την Τζώρα, τη Μορφή, τη Λούνα, τη Σαΐτα- στις αποστολές τους. Τι ακριβώς περιλάμβανε αυτή η εκπαίδευση; «Κατ’ αρχάς ο εθελοντής -που έχει ημίαιμο σκύλο ή που θα αποκτήσει- περνάει ένα εξάμηνο παρέχοντας στη SAPT υπηρεσίες γενικής υποστήριξης (να τραβάει βίντεο ή φωτογραφίες στις επισκέψεις μας, για παράδειγμα)», εξηγεί η Χριστίνα Οικονόμου. «Κατόπιν, ο σκύλος που θα επιλεγεί αρχίζει να έρχεται σε επαφή με τους υπόλοιπους σκύλους της ομάδας, ξεκινάει μαθήματα βασικής υπακοής και κοινωνικοποίησης και λαμβάνει μέρος σε δοκιμαστικές επισκέψεις σε σχολεία ή ιδρύματα. Στην αρχή, δηλαδή, απλώς παρακολουθεί. Μετά, βάζει το ειδικό γιλέκο και παρακολουθεί. Μυείται σταδιακά. Εμείς δεν ακολουθούμε ένα πρωτόκολλο-κονσέρβα. Κάθε σκύλος έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία, τις δικές του αντιδράσεις. Και μόνο όταν θα είναι απολύτως έτοιμος, θα ενταχθεί στο δυναμικό μας».

Οι ημέρες με το κίτρινο γιλέκο

Η Τάι έχει περάσει εδώ και καιρό από όλα τα τεστ. Συμμετέχει πλήρως στο πρόγραμμα της SAPT Hellas: Ακολουθεί -πάντα μαζί με τη Φρόσω Ματσούκα- τους υπόλοιπους εθελοντές σε σχολεία όλων των βαθμίδων, σε κλινικές, σε ομιλίες και εκδηλώσεις που γίνονται στο πλαίσιο της εκστρατείας ενημέρωσης για το πρόβλημα των αδέσποτων σκύλων στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα όταν φοράει τη στολή της, το κίτρινο γιλέκο, και μπαίνει στο θάλαμο ενός νοσηλευτικού ιδρύματος ή στην αίθουσα ενός «ειδικού» σχολείου, μοιράζεται μαζί τους τη μοναδική εμπειρία του «κοινωνικού ξεκλειδώματος» των ανθρώπων την ώρα που χαϊδεύουν, βουρτσίζουν ή πηγαίνουν βόλτα ένα σκύλο.

Είναι ευτυχισμένη με τη νέα της ζωή. Και -πού ξέρετε;- ίσως έρθει μια μέρα που δεν θα θυμάται πια πόση αγωνία ένιωθε σ’ εκείνο τον μεταλλικό λάκκο.

διαφήμιση

H Τάι με τους… συναδέλφους της. Όλοι οι σκύλοι του προγράμματος είναι ημίαιμοι. Γιατί; «Μα γιατί πιστεύουμε ότι δεν έχουν τίποτα απολύτως να ζηλέψουν από τους “καθαρόαιμους”. Οι ημίαιμοι, που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι αδέσποτοι και συνήθως προέρχονται από επίσης ημίαιμους γονείς, ζουν στο δρόμο κι έτσι έχουν αναγκαστεί να έχουν άμεση επαφή με το ένστικτό τους, ώστε να καταφέρνουν να επιβιώνουν σε σκληρές συνθήκες.

SAPT Hellas
(Stray Action – Pet Therapy Hellas, Αστική – Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία)

Ιδρύθηκε στα τέλη του 2005 με τους εξής σκοπούς:

Να ενημερώνει τα παιδιά για τη σωστή συμπεριφορά προς τους σκύλους (αδέσποτους ή δεσποζόμενους) και να τα ευαισθητοποιεί σε σχέση με το πολύ καίριο πρόβλημα των αδέσποτων σκύλων (Πρόγραμμα «Εκστρατεία Ενημέρωσης»).
Να προσφέρει κοινωνικό έργο σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού μέσω της ουσιαστικής επαφής παιδιών ή ενηλίκων με ημίαιμους, πρώην αδέσποτους και εκπαιδευμένους σκύλους των εθελοντών της (Πρόγραμμα «Pet-Assisted Therapy» ή «Σκύλοι Θεραπευτικής Επαφής») .
Να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος των αδέσποτων σκύλων, προωθώντας και υποστηρίζοντας, με αρκετές παροχές, τις υιοθεσίες σκύλων (Πρόγραμμα «Υιοθεσία Σκύλων-Συντρόφων»). Προς το παρόν, το πρόγραμμα αυτό έχει ανασταλεί λόγω έλλειψης πόρων.

Όλα τα έξοδα για τις επισκέψεις της SAPT σε σχολεία ή νοσηλευτικά ιδρύματα καλύπτονται εξ ολοκλήρου είτε από τους εθελοντές της είτε από την ίδια τη SAPT. Είναι δηλαδή εντελώς ∆ΩΡΕΑΝ.
Αν θέλετε να βοηθήσετε, δείτε πώς στο www.sapt.gr

Στο Εργαστήρι Ειδικής Αγωγής «Μαργαρίτα», η Τάι πέρασε ένα ολόκληρο πρωινό με τον Χάρη. Ηταν μια επίσκεψη στο πλαίσιο του προγράμματος Θεραπευτικής Επαφής. Μαζί της ήταν η κηδεμόνας της, Φρόσω Ματσούκα (αριστερά) και η Αθηνά Παπάζογλου. (Photo courtesy of Carlo Raciti | www.carloraciti.com)

* Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία το Εργαστήριο Ειδικής Αγωγής «Μαργαρίτα», ένα εξειδικευμένο κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης ατόμων με νοητική υστέρηση.
** Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το περιοδικό Σκύλος & Γάτα, τεύχος 2 (Οκτώβριος – Νοέμβριος 2011).